De kracht van modulair ontwerpen in Life Sciences

Door technologische vooruitgang, strengere regelgeving en een groeiende focus op efficiëntie, veranderen de eisen aan onderzoeks- en productiefaciliteiten in hoog tempo. En ook de Life Sciences markt is hierdoor in ontwikkeling. Cleanrooms en laboratoria – de kern van farmaceutisch, biotechnologisch en medisch onderzoek – moeten méér bieden dan alleen steriliteit en compliance. Flexibiliteit, energiezuinigheid en toekomstbestendigheid zijn minstens zo belangrijk.

Een nieuwe kijk op cleanroomontwerp

Life sciences-faciliteiten moeten voldoen aan strenge regelgeving en validatie-eisen. Dit blijft belangrijk, maar vandaag de dag gaat het ontwerpen van labs en cleanrooms verder dan alleen voldoen aan normen. Deze faciliteiten moeten tegenwoordig veelzijdig genoeg zijn om snel te kunnen inspelen op veranderende onderzoeksdoelen en productiemethoden,zonder dat het ten koste gaat van duurzaamheid of kostenbeheersing.

Deze verschuiving is grotendeels te danken aan de opkomst van modulair ontwerp. Modulaire cleanrooms worden opgebouwd uit vooraf ontworpen componenten die met minimale verstoring kunnen worden herconfigureerd en uitgebreid.

Waarom modulariteit het verschil maakt

De kracht van modulaire cleanrooms en laboratoria zit in hun vermogen om mee te groeien met veranderende behoeften. Maar modulariteit is niet iets dat je achteraf kunt toegevoegen. Het moet vanaf de eerste ontwerpfase worden meegenomen. Deze strategische blik op de toekomst heeft een directe invloed op zowel de kapitaaluitgaven (CAPEX) als de operationele uitgaven (OPEX) en creëert meerwaarde gedurende de hele levenscyclus van een faciliteit.

4 voordelen van modulair ontwerpen

In tegenstelling tot vaste constructies, bieden modulaire cleanrooms en laboratoria de mogelijkheid om:

• Lay-outs eenvoudig aan te passen aan nieuwe processen of technologieën
• Activiteiten op of af te schalen zonder opnieuw te moeten beginnen
• Bestaande ruimtes te herbestemmen met minimale sloop of afval
• Efficiënter te reageren op veranderingen in regelgeving of in de markt

Duurzaamheid is de norm geworden

In Europa en daarbuiten is duurzaamheid geen ambitie meer, maar een randvoorwaarde. Regelgeving vereist transparantie op het gebied van energieverbruik en uitstoot. Klanten worden afgerekend op hun milieuprestaties op de lange termijn en Deerns helpt hen vanaf de eerste planningsfase om aan deze eisen te voldoen. Vanaf het begin maken we scenario’s die anticiperen op toekomstige behoeften en onnodige aanpassingen voorkomen.

Dit staat bovenaan de lijst

Wij geven prioriteit aan duurzame oplossingen zoals:

• Verlaging van het aantal luchtwisselingen per uur om het energieverbruik te verminderen
• Ontwerpen voor hergebruik van warmte, water en koelsystemen
• Inzet van hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind en geothermie
• Creëren van HVAC-systemen die modulaire aanpasbaar zijn met minimaal energieverlies

Omgaan met uitdagingen in de praktijk

Een van de meest urgente uitdagingen is de toenemende snelheid waarmee technologieën en onderzoeksprotocollen evolueren. Traditionele, rigide gebouwen zijn daardoor snel verouderd en kostbaar om aan te passen. Met modulaire systemen worden deze veranderingen beheersbaar.

Een voorbeeld: recent werkte Deerns samen met een farmaceutisch bedrijf om luchtbehandelingskasten te vervangen tijdens lopende productie. Dankzij een modulaire aanpak en goede voorbereiding werd de downtime beperkt tot slechts 5% over de gehele projectduur. In een concurrerende markt is deze wendbaarheid essentieel.

Een andere uitdaging is het afstemmen van het internationale bedrijfsstrategieën op lokale regelgeving. Zo hielpen we een Amerikaanse chemiegigant bij de ontwikkeling van een complexe R&D-faciliteit in Nederland. Terwijl het hoofdkantoor terughoudend was met duurzaamheidsinvesteringen, moest de Nederlandse vestiging wel voldoen aan EU-doelstellingen voor CO₂-reductie.

Strategisch denken vraagt om partnerschap

De aanpak van Deerns is gebaseerd op het stellen van de juiste vragen en het opbouwen van duurzame relaties. We ontwerpen geen losse systemen, maar ontwikkelen samen met onze klanten langetermijnstrategieën. Dat begint met inzicht in hun onderzoeks- of productiedoelstellingen, interne beleid en context op het gebied van regelgeving.

We brengen ook mogelijkheden voor subsidies en financiering in kaart. Onze duurzaamheidsspecialisten zorgen ervoor dat technische keuzes ook financieel voordeel opleveren, zodat onze klanten het maximale uit hun investeringen halen.

Elk project begint met een scenarioplanning waarin de langetermijndoelen, mogelijke veranderingen in de processen, toekomstige regelgeving en de mate van modulariteit die de faciliteit zal vereisen worden onderzocht.

Vooruitkijken: de labs en cleanrooms van morgen

De ontwikkelingen in life sciences vragen om faciliteiten die meegroeien. Vijf trends die de toekomst vormgeven:

• Kleinere, gerobotiseerde omgevingen: AI en automatisering verkleinen de ruimtevraag en beperken handmatige handelingen.
• Geïntegreerde duurzaamheid: Warmteterugwinning, waterrecycling en schone energie zijn de standaard.
• Meer personalisatie: Labs moeten maatwerk kunnen leveren voor therapieën of kleine productieruns.
• Circulaire systemen: Afval zal tot een minimum worden beperkt en grondstoffen zoals gassen, chemicaliën en water zullen waar mogelijk worden hergebruikt.
• Flexibele gebouwen: hele gebouwen moeten kunnen worden omgevormd tot kantoren, laboratoria of productieruimtes, vooral in faciliteiten met meerdere gebruikers.

Een mooi voorbeeld is BioPartner 5 in Leiden: een CO₂-neutraal gebouw dat gebruikmaakt van gerecyclede staalconstructies en passieve klimaatbeheersing om het energieverbruik tot een minimum te beperken. BioPartner 5 wordt erkend als het eerste energieneutrale laboratoriumgebouw van Nederland en voldoet aan de ‘Paris Proof’-norm. Het gebouw laat zien hoe krachtig modulariteit is, zowel op systeem- als op gebouwniveau.

Het is tijd om fundamenteel anders naar het ontwerp van cleanrooms en laboratoria te kijken. Modulariteit en duurzaamheid zijn niet langer optioneel – ze zijn bepalend voor flexibiliteit, efficiëntie en toekomstbestendigheid. Bij Deerns combineren we strategie, techniek en duurzaamheid tot faciliteiten die vanaf dag één presteren.