Het energiegebruik terugdringen en het materiaalgebruik optimaliseren zijn voor de hand liggende acties om klimaatverandering tegen te gaan. Mogelijke verstoringen in de gasvoorziening en de EU-regelgeving om de vraag met 15% te verlagen, dwingen ons om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, en in het bijzonder gas, onder de loep te nemen. Anders kijken naar het binnenklimaat kan helpen om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de bijbehorende (operationele) kosten te verminderen, terwijl het ook nog eens voordelen oplevert voor het welzijn van de gebruiker.
Een nieuwe kijk op comfort op de werkplek
In heel Europa voelen organisaties de steeds hogere druk van de hoge gas- en elektriciteitsprijzen. Dit is het moment om de eisen die we stellen aan een comfortabel binnenklimaat opnieuw onder de loep te nemen. Gebouwen zijn in eerste instantie bedoeld om ons te beschermen tegen de elementen. Hierin zijn we zo ver gegaan dat we alle natuurlijke aspecten hebben buitengesloten; de slechte maar daarmee ook de goede. Is dat wel zo comfortabel en gezond? Mensen zijn verschillend en hebben behoefte aan afwisseling en gedijen goed wanneer ze verbonden zijn met de natuur.
Of je nu een nieuw gebouw ontwerpt of een oud gebouw aanpast, het is altijd aan te bevelen om alternatieven te overwegen zoals natuurlijke ventilatie in plaats van mechanische ventilatie en daglicht in plaats van kunstlicht. En hebben we echt een constante temperatuur van 21°C nodig in het hele gebouw, zomer en winter?
Eisen die we stellen aan ruimtes veranderen in de loop van de tijd en dat geldt ook voor de eisen de we stellen aan het binnenklimaat. Nu we sinds de coronapandemie steeds meer vanuit huis werkten, zijn we daar flexibeler. We passen onze kleding aan in plaats van de thermostaat te verhogen naarmate de temperatuur daalt. Deze recente ervaring geeft nieuwe inzichten in wat we als comfortabel beschouwen in onze werkomgeving. In sommige ruimtes op kantoor kan het mogelijk zijn dat de temperatuur lager of hoger is dan in andere ruimtes, zodat iedereen de ruimte kan kiezen die voor hem/haar het meest comfortabel is. Ook kunnen de temperatuurgrenzen in de loop van de seizoenen meer variëren.
Het is opvallend dat de eisen die gesteld worden aan bestaande gebouwen vaak minder streng zijn dan de eisen die aan nieuwbouw worden gesteld, terwijl deze als even comfortabel worden ervaren. Waarom zouden we voor nieuwe gebouwen niet hetzelfde doen? Door de eisen te verruimen kan bespaard worden op investeringskosten (lagere piekcapaciteit) en op het energiegebruik en daarmee de exploitatiekosten.
Drie inzichten
- Installaties zijn vaak ontworpen om op 100% capaciteit te functioneren en om alle piekbelastingen in de vraag op te kunnen vangen.
- Om de laatste 10% van deze benodigde capaciteit te bereiken is meestal 50% meer energie nodig.
- In de praktijk kunnen we ongeveer 90% van de tijd volstaan met een capaciteit van 50%.
Dus wat als we zouden ontwerpen om er zeker van te zijn dat we 80% van de tijd voldoen aan de eisen in plaats van 100%? Voor de resterende 20% van de tijd accepteren we een iets hogere of iets lagere temperatuur. Wordt het niet eens tijd dat we anders gaan denken over het gebruik van onze gebouwen en over de eisen die we stellen aan ons binnenklimaat?
Een praktijkvoorbeeld
Een voorbeeld van deze andere insteek zien we bij het Alterra-gebouw van Wageningen University & Research (WUR). Door het gebruik van grote glaspanelen en veel groen in het interieur wordt het binnenklimaat meer bepaald door het buitenklimaat. Werken kan in het ruime atrium waar de temperatuur met de seizoenen fluctueert. Hoewel dit niet voldoet aan de gangbare eisen die aan het binnenklimaat worden gesteld, voelen mensen zich veel meer verbonden met buiten en klagen ze niet over temperatuurschommelingen. Ook kan gewerkt worden in ruimtes waarin de klimaatcondities strakker zijn. De mogelijkheid voor gebruikers om zelf te kunnen bepalen welk binnenklimaat het beste past, geeft de gebruiker een comfortabel gevoel.
Buiten naar binnen halen
We kunnen ons aanpassen aan temperatuurschommelingen en afwisseling in temperatuur is eigenlijk goed voor ons. We moeten buiten gebruiken om de beleving binnen te verbeteren en tegelijkertijd het energieverbruik en de investeringen verlagen. Dit kan door de binnentemperatuur mee te laten bewegen met de seizoenen, te openen ramen te gebruiken voor natuurlijke ventilatie, groen toe te voegen aan het interieur voor luchtzuivering en door verschillende temperaturen in verschillende ruimtes te bieden, zodat mensen zelf kunnen beslissen in welke ruimte ze het meest comfortabel werken. Men voelt zich beter, terwijl de investeringen en energiekosten worden verlaagd.
Wil u meer weten over onze nieuwe kijk op flexibiliteit in gebouwen en hoe u deze kunt toepassen in u gebouw? Graag gaan we hierover met u in gesprek.
David Wesdorp, unit director Real Estate
Pieter Schepman, unit director Bouwfysica & Energie
