Het voormalige hoofdkantoor van Shell cuit de jaren ‘70 is een van de opvallendste gebouwen aan het Amsterdamse IJ. Toen het kantoorgebouw na meer dan veertig jaar leeg kwam te staan, stelde projectontwikkelaar Lingotto voor om het te renoveren en er een uniek multifunctioneel gebouw en een toeristische attractie van te maken. De verwachting was dat de nieuwe A’DAM Toren 3.000 tot 5.000 bezoekers per dag zou trekken. Om al deze bezoekers naar de juiste verdieping te brengen, was een geavanceerd liftsysteem vereist, waarvoor Lingotto de hulp van Deerns inriep.
Efficiënt ruimtegebruik
Vanwege de hoogte van de toren moest een oplossing op maat worden ontwikkeld om de gebruikers- en bezoekersstromen in goede banen te leiden. Bij gescheiden liftgebruik voor alle individuele gebruikers in de toren zouden minstens zeven tot acht liften nodig zijn geweest. Er waren er echter maar vier beschikbaar in de hoofdkern van het gebouw. Lingotto riep de hulp in van Deerns om deze unieke logistieke puzzel op te lossen. Om tot een goede oplossing te komen, heeft Deerns in de beginfase van het project een transportplan opgesteld, waarin de bezoekers- en gebruikersstromen en beschikbare transportcapaciteit gescheiden en vermengd zijn geanalyseerd.
Simulatie van gescheiden gebruikers- en bezoekersstromen
Na overleg met Lingotto besloot Deerns om de stroom hoofdgebruikers (hotelmedewerkers en -gasten, kantoormedewerkers en bezoekers van de Loft) op grote schaal in de liftkern te vermengen, maar wel te scheiden van de bezoekers van het observatiedek, dat naar schatting jaarlijks zo’n 1 miljoen bezoekers trekt. Op basis van nauwkeurige simulaties stelde Deerns een geavanceerd transportplan op waarin de vier originele liftschachten A, B, C en D in het midden van het gebouw worden hergebruikt. Daarnaast werd een extra liftschacht (E) toegevoegd voor de onderste helft van het gebouw.
Al deze liften maken gebruik van een systeem van een bestemmingsbesturingssysteem dat is verbonden met een intelligent toegangscontrolesysteem. Medewerkers en gasten ontvangen een speciale keycard waarmee ze autorisatie krijgen voor een of meerdere specifieke verdiepingen. Alleen deze verdiepingen kunnen worden geselecteerd in het bestemmingscontrolesysteem.
Lift A, die multifunctioneel is en bezoekers naar het observatiedek brengt, is de enige lift met een eigen machinekamer. De lift brengt bezoekers zonder te stoppen vanaf de eerste verdieping naar het observatiedek. De cabine van lift A is groter dan die van de andere liften en heeft aan weerszijden deuren, wat het scheiden van stromen en liftlobbies mogelijk maakt. Lift A wordt vroeg in de ochtend ook gebruikt als goederenlift. Daarnaast kunnen kantoormedewerkers en hotelgasten tijdens de ochtendspits – wanneer het observatiedek nog gesloten is – gebruikmaken van de lift.
Liften B, C, D en E kunnen zowel door hotelgasten als kantoormedewerkers worden gebruikt. Lift D kan op feestdagen en in het weekend ook door bezoekers van het observatiedek worden gebruikt. Lift E kan alleen worden gebruikt voor verdieping 1 t/m 7 en is exclusief bedoeld voor hotelgasten en -medewerkers.
Het lokaal gebruik van de trappen wordt aangemoedigd om een groot aantal liftstops te voorkomen en de doorstroming te maximaliseren. Tot slot zijn er in de plint en de kroon acht extra liften geplaatst om te garanderen dat alle verdiepingen toegankelijk zijn voor mensen met een beperking en eenvoudig kunnen worden bevoorraad.
Optimale bezoekersstromen
Hoewel de herontwikkeling van een bestaand gebouw altijd een uitdaging vormt, werd dit project op tijd en binnen budget opgeleverd. Analyses van Deerns tonen aan dat het nieuwe liftontwerp optimaal functioneert. Uit een vergelijking tussen de oorspronkelijke analyse van bezoekersstromen en het transportplan van Deerns met de gegevens van het liftbewakingssysteem, blijkt dat de capaciteit meer dan voldoende is en dat de wachttijden binnen het beoogde bereik vallen. Er is echter nog wel ruimte voor optimalisatie. Zo zou de lift naar het observatiedek tijdens de rustigere wintermaanden kunnen worden ingezet om andere bezoekers en gebruikers naar de gewenste verdieping te brengen.
Het succes van het transportplan is uiteindelijk afhankelijk van het gedrag van de gebruikers. Daarom krijgen de medewerkers van de bedrijven in de A’DAM Toren uitleg over hoe ze de liften het beste kunnen gebruiken. Bezoekers van het observatiedek worden bovendien altijd begeleid door een gids. Ook hotelgasten krijgen bij het inchecken duidelijke uitleg over het gebruik van de liften. Goederentransport vindt alleen tijdens vastgestelde tijden plaats.
Tijdens het ritje in lift A kunnen bezoekers genieten van spectaculaire laserverlichting en een geweldig uitzicht door het glazen dak. Lift A dient in geval van nood ook als brandweerlift. Het glazen kooidak van toegankelijk worden gemaakt voor onderhoud en inspecties via een wegneembare roostervloer.
Jochem Wit, adviseur Transport en Logistiek bij Deerns “A’DAM Toren is een van de uitdagendste en interessantste logistieke puzzels waar ik de afgelopen tien jaar aan heb gewerkt.”
