Maak een eerlijke afweging, met oog op de toekomst
Veel huishoudens zien als een berg op tegen de hete zomer. Het vooruitzicht van weer zo'n lange hittegolf beneemt mensen bijkans de adem. De plaatselijke bouwmarkten kunnen zich weer opmaken voor een run op koelapparaten, wat natuurlijk een deel van het effect van energiebesparende maatregelen tenietdoet. De toenemende behoefte aan koeling is dan ook een factor om serieus rekening mee te houden in de energietransitie.
Een van de gevolgen van de opwarming van de aarde is dat huizen oververhit raken. Naast het onwenselijke gevolg dat mensen massaal energie-inefficiënte koelapparaten inslaan – en daarmee het paard achter de wagen spannen – speelt er nog iets anders.
Warmtevraag gedaald
In het kader van de energietransitie nemen mensen maatregelen om hun woningen (beter) te isoleren, bijvoorbeeld door HR++ glas te plaatsen. Het ongewenste en onderschatte bijeffect van die maatregelen is dat een woning de warmte minder goed kwijtraakt en de kans op oververhitting van een woning groter wordt.
Bij het ontwikkelen van de warmtevisie is het van belang om ook rekening te houden met de toenemende behoefte aan meer koeling in huis, samen met de negatieve gevolgen van koelapparaten en de keerzijde van isolerende maatregelen. Voor gemeenten is het zaak in hun warmtevisies de mogelijkheid op te nemen van duurzame koeling bij het vervangen van een systeem en bij het uitvoeren van aanpassingen in de woning. Dan speel je écht in op wat mensen nu al willen en wat ze nog te wachten staat.
Eerlijke afweging
Het mes kan daarbij aan twee kanten snijden. Bijvoorbeeld als je in een warmtevisie kiest voor een warmtepompsysteem in combinatie met energieopslag. Je krijgt er dan gratis duurzame koeling bij, als restproduct van de warmteopwekking. Maar een warmtepompsysteem is nogal een investering en warmtepompen verbruiken elektriciteit. Een met biomassa gestookt warmtenet, is (‘bij proclamatie’) wel duurzamer dan een warmtepomp die elektriciteit uit het net gebruikt, maar een warmtenet voorziet weer niet in de behoefte aan koeling. En dat betekent weer dat mensen op grote schaal niet-duurzame airco-units gebruiken wanneer de hitte toeslaat. Dat negatieve bijeffect zou meegenomen moeten worden in de energieprestatieberekeningen bij woningen. Zoals dat bij een nieuwbouwwijk ook gebeurt. Waarom dan bij een bestaande wijk niet?
Voor zowel een warmtenet als een warmtepompsysteem zijn de voor- en nadelen evident. Ik pleit dan ook niet voor het een of het ander. Belangrijker is dat gemeenten bij hun warmte-transitievisies een eerlijke afweging maken tussen de verschillende, beschikbare mogelijkheden. Dit betekent dat de toenemende behoefte aan koeling – ofwel, de behoefte aan comfort in de zomer – een grotere rol moet spelen bij warmte-transitievisies van gemeenten. Neem de optie van een warmtepomp, of een energieopslagsysteem dat duurzame koude levert, dus mee in de overwegingen. En laat het gegeven dat een warmtenet geen koeling biedt meewegen in het oordeel.
Realistische zienswijze
Bij een transitie naar gasloos krijgen bewoners wat ze al hadden, alleen duurzamer. Dat is de realiteit. Maar ze moeten er wel meer voor betalen. Dat gevoel overheerst nu in veel Nederlandse huishoudens. Maar wat als je mensen een oplossing kunt bieden, die de woning ook kan koelen? Ja, ook dan gaat het ze geld kosten, maar ze krijgen dan wel iets extra’s, namelijk extra (zomer)comfort in de woning, een koelere slaapkamer of woonkamer.
Comfort zou dan ook een grotere rol moeten spelen in de argumentatie rondom de energietransitie. De acceptatie onder bewoners kan bovendien nog groter worden wanneer de aanpassingen deel uitmaken van een groter plan, waardoor de werkzaamheden plaatsvinden op een ‘natuurlijk moment’, bijvoorbeeld tijdens een renovatie.
Vanuit meerdere invalshoeken is het de moeite waard om rekening te houden met de mogelijkheid van duurzame koeling. Dat past ook bij de realistische zienswijze op duurzame oplossingen die nodig is om de energietransitie werkelijk te laten slagen.
Wilt u meer informatie over het belang van duurzame koelte bij de energietransitie in uw gemeente? Neem dan vrijblijvend contact op met Paul Stoelinga, Senior adviseur.